آنچه در این مقاله می‌خوانید
طلاق راه حل یا آسیب برای کودکان
طلاق پدیده ای جهانی است که هرچند فراوانی و پذیرش آن میان فرهنگ‌ها و نسل های مختلف تفاوت دارد، اما امروزه میزان فسخ ازدواج ها هشدار دهنده است. برای مثال به آمار طلاق در ایالات متحده توجه کنید.
بر اساس داده های ارائه شده در ۱۹۹۷، نیمی از ازدواج های پایدار نمی‌مانند. تقریباً ۴۰ درصد کودکان در خانواده های طلاق گرفته بزرگ می شوند. آنان چگونه با تغییرات مربوط به طلاق کنار می آیند؟ کودکان از این نظر یکدست نیستند و واکنش آنها تا حدی به سن و جنسیت آن بستگی دارد.
کودکان پیش دبستانی پس از جدایی والدین
بر اساس نظر کارشناسان اکثر کودکان پیش دبستانی پس از جدایی والدین، دوره ۲ تا ۳ ساله سازگاری دوباره ای را می‌گذرانند و ممکن است در این دوران دچار پرخاشگری، افسردگی، سرکشی، عدم اطاعت، برونریزی و مشکلاتی در ارتباط با همسالان شوند. اما به نظر می‌رسد پس از ناراحتی اولیه، سازگاری کودکان کوچکتر بهبود می‌یابد.
محققان بر مبنای مصاحبه با کودکان پیش دبستانی و بزرگتر در ده سال پس از جدایی والدین، گزارش داده اند که کودکان کوچک مشکلات کمتری نسبت به کودکان بزرگتر داشته اند. جنسیت کودکان پیش دبستانی بر سازگاری پس از طلاق اثر می‌گذارد. مشکلات پسران شدیدتر از دختران است. چرا این طور است؟ شاید در نظر پسران نوعاً جدایی ناراحت کننده تر باشد، شاید در مقابله با جدایی توانایی کمتری دارند، یا شاید تمایل دارند ناراحتی خود را علنی تر نشان دهند.
کودکان طلاق دختران
اما دختران در این رابطه سازگاری بهتری دارند؛ زیرا در بیشتر خانه‌های تک والد مادر سرپرستی فرزندان را برعهده دارد و شواهد حاکی از آن است که کودکان طلاق، تحت سرپرستی والد هم جنس خود، سازگاری هیجانی سالم تری دارند. با توجه به داده‌های دیگر منطقی است که فرض کنیم شیوه پردازش اطلاعات کودک، یعنی چگونگی درک او از محیط اجتماعی، در سازگاری پس از طلاق نقش دارد. کودکانی که محیط اجتماعی خود را فاجعه بار می دانستتند، نشانه های مرضی بیشتری داشتند؛ اما کودکانی که بر خود تسلط بیشتری داشتند و در مورد آینده خوشبین بودند، نشانه های مرضی کمتری داشتند. در واقع نگرش فرد به رویداد، بر سازگاری او با آن رویداد تأثیر می‌گذارد.
نوجوانان دوره پس از طلاق
نوجوانان دوره پس از طلاق را چگونه سپری می‌کنند؟ واکنش اولیه نوجوانان پس از جدایی والدین اغلب برونریزی، بروز مشکلاتی در مدرسه و انزوا گزینی و قطع ارتباط با خانواده است. این عقب نشینی می تواند مفید مفید باشد، به شرط آنکه فعالیت های خارج از خانواده با تعامل حمایتی مراقبان همراه شود. اما عقب‌نشینی اولیه پسرها از خانه ها تک والد ممکن است آنان را بیشتر با الگوی رفتاری مسئله آفرین روبرو سازد و آسیب‌پذیری شان را در برابر همسالان جامعه ستیز افزایش دهد. پاسخ نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ سال پس از طلاق والدین بسیار فرق میکند.
پژوهشی بلند مدت نشان داد که افراد در سنین نوجوانی همانند کودکان کوچکتر، بلافاصله بعد از طلاق دچار خشم و نشانه های افسردگی و برخی رفتارهای برونریزی می‌شوند. به علاوه گزارش شده که همین نوجوانان دچار احساس فقدان، مورد خیانت واقع شدن، نگرانی در مورد تامین آتی مالی و ثبات در روابط بوده اند. افراد در سنین نوجوانی همچنین به دوری گزینی از خانواده گرایش داشتند. به طور کلی سازگاری با گذر زمان بهترمی شود، اما یک سوم کودکان بزرگتر، ۵ تا ۱۰ سال پس از طلاق به ابراز احساسات غم و خشم ادامه می‌دهند.
اثرات طلاق
ظاهراً اثرات طلاق برای همه کوتاه‌مدت نیست. چرا کودکانی که والدینشان طلاق میگیرند چنین مشکلات رفتاری و هیجانی دارند؟ شاید چون طلاق نوعی ضربه روانی است، یا به این دلیل که ثبات خانواده برای همیشه از بین رفته، یا چون انجام وظایف پدر و مادری والدین مطلقه به شدت به هم می‌ریزد. اما این امکان نیز وجود دارد که قبل از طلاق همین کودکان ضعیف تر از دیگران عمل می‌کرده اند. از نظر روش شناختی، لازم است که قبل از بررسی هر نوع تغییر در انطباق کودکان پس از طلاق، کیفیت سازگاری آنان قبل از طلاق هم مورد توجه قرار گیرد. تحقیق مهمی بر این مبنا توسط شرلین و همکارانش اجرا به گزارش گردیده است.
این محققان، نتایج دو بررسی بلند مدت، یکی در بریتانیا و دیگری در آمریکا را گزارش کردند. نتایج نشان داد وقتی مشکلات رفتاری، سطوح پیشرفت و مشکلات خانواده قبل از طلاق نیز مدنظر قرار می گیرند، اثر جدایی یا طلاق بر رفتار و پیشرفت پسران به طرز بارزی کاهش می‌یابد.
این کاهش اثر طلاق در دختران نیز روی داد، اما تا حدی کمتر. بنابراین شرایط قبل از جدایی یا طلاق در پیش بینی سازگاری کودک پس از طلاق نقش دارد. شاید مشکل ترین موقعیت برای کودک وقتی است که والدین، او را نیز درگیر تعارض های خود می سازند.
